Προαθλητικός έλεγχος: τι είναι, πως πρέπει να γίνεται ο έλεγχος πριν την συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες

Προαθλητικός έλεγχος & συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες

Συχνά ο Γενικός Ιατρός, ή αλλιώς ο ιατρός της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, καλείται να εξετάσει αθλητές, στην πλειοψηφία  ερασιτέχνες, ώστε να αποφανθεί αν πληρούν τα κριτήρια συμμετοχής σε αθλητικές δραστηριότητες. Οι κλινικές και παρακλινικές εξετάσεις που θα πραγματοποιηθούν θα πρέπει να είναι αυτές που θα επιτρέψουν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την υγεία του εξεταζόμενου με σκοπό την συμμετοχή ή τον αποκλεισμό του από αθλητικές δραστηριότητες.

Επίδραση της άθλησης στο κυκλοφορικό.

Όταν οι ενήλικες αθλούνται συστηματικά προκαλούνται  ποικίλες μεταβολές του καρδιαγγειακού συστήματος, ένα σύνολο φυσιολογικών προσαρμογών  με αύξηση της καρδιακής μάζας, διάταση και αύξηση του πάχους των τοιχωμάτων των κοιλιών με φυσιολογική συστολική και διαστολική λειτουργία. Η υπερτρεοφία αυτή της καρδιάς θεωρείται μια καλοήθης προσαρμογή στην άσκηση.

Κατά την άθληση προκαλούνται οξείες μεταβολές της καρδιακής λειτουργίας  με αύξηση του όγκου παλμού και της καρδιακής συχνότητας που σκοπό έχουν την παροχή περισσότερου οξυγόνου προς τους σκελετικούς μυς. Επίσης εμφανίζεται αύξηση της αρτηριακής πίεσης με αποτέλεσμα της την αύξηση της καρδιακής παροχής ενώ παρατηρείται βραδυκαρδία κατά την ηρεμία και την υπομέγιστη άσκηση. Οι παραπάνω αιμοδυναμικές μεταβολές σταδιακά οδηγούν σε μορφολογικές ανωμαλίες του μυοκαρδίου, όπως η διάταση και η υπερτροφία με τελικό αποτέλεσμα την μεγαλοκαρδία.

Σκοπός και διενέργεια του προαθλητικού ελέγχου.

Ο λόγος που είναι σημαντικό να διενεργείται προαθλητικός έλεγχος είναι η ανακάλυψη ασυμπτωματικών καρδιαγγειακών ανωμαλιών που μπορεί να προκαλέσουν αιφνίδιο θάνατο. Το ποσοστό εμφάνισης αιφνιδίου θανάτου είναι ανάλογο της ηλικίας του αθλητή και το είδος του αθλήματος. Έτσι  το πιο επικίνδυνο άθλημα είναι το ποδόσφαιρο (35% των θανάτων), δεύτερο το μπάσκετ (25% των θανάτων) και τρίτο ο στίβος (15% των θανάτων). Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή υπολογίζει την επίπτωση του αιφνίδιου θανάτου περίπου σε 2 ανά 100.000 αθλητές ηλικίας κάτω των 35 ετών κάθε χρόνο.

Επειδή σε νεαρούς αθλητές  η συχνότητα ανεύρεσης σοβαρών καρδιακών παθήσεων σε ασυμπτωματικά άτομα είναι μικρή προτείνεται ο έλεγχος να περιλαμβάνει φυσική εξέταση και πλήρες ιατρικό ιστορικό του καρδιαγγειακού και αναπνευστικού  συστήματος. Σε περίπτωση που προκύψουν ύποπτα σημεία τότε πρέπει να υποβάλλεται ο αθλητής σε περαιτέρω εργαστηριακό έλεγχο, ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπερηχοκαρδιογράφημα, δοκιμασία κοπώσεως.

Σε όλα τα άτομα μεγαλύτερα των 40 ετών απαιτείται ΗΚΓ ηρεμίας εκτός της φυσικής εξέτασης και του ιστορικού ενώ εάν συνυπάρχουν παράγοντες κινδύνου στεφανιαίας νόσου, ή γυναίκες μεγαλύτερες των 50 με 55 ετών εμμηνοπαυσιακές με παράγοντες κινδύνου στεφανιαίας νόσου καθώς και άτομα μεγαλύτερα των 65 ετών τότε πρέπει να πραγματοποιείται επιπλέον και δοκιμασία κόπωσης. Σκοπός είναι να διαγνωσθούν πρώιμα η στεφανιαία νόσος, η υπερτροφική  μυοκαρδιοπάθεια, το σύνδρομο μακρού QT, το σύνδρομο Brugada,  το σύνδρομο Wolf-Parkinson-White, η αρρυθμιογόνος μυοκαρδιοπάθεια της δεξιάς κοιλίας αλλά και ένα παλιό αδιάγνωστο έμφραγμα του μυοκαρδίου (σπανιότερα)

Ο κατάλληλος χρόνος διενέργειας του ελέγχου είναι 4 με 6 εβδομάδες πριν την έναρξη των αθλητικών δραστηριοτήτων ώστε να γίνει ο απαραίτητος λεπτομερής έλεγχος και η επανάληψη του είναι αναγκαίο να γίνεται κάθε 1 με 3 χρόνια ανάλογα με την ιδιαιτερότητα της υγείας του αθλητή .